Czy można nie mieć emocji?
Brak emocji nie jest naturalnym stanem dla człowieka. Emocje podstawowe pełnią wiele bardzo ważnych funkcji, a w czasach naszych przodków ich odczuwanie mogło stanowić nawet o przetrwaniu jednostki lub całej grupy. Zdarzają się jednak osoby, które z różnych powodów mogą odczuwać emocje słabiej lub w ogóle ich nie mieć. Niekiedy mogą być one też na tyle stłumione, że wydaje się, jakby ich nie było.
Taki stan może być spowodowany różnymi okolicznościami i zależnie od kontekstu możemy mówić o osobistej predyspozycji do słabszego przeżywania emocji lub o zaburzeniu. U niektórych brak emocji może być przejściowy, np. kiedy towarzyszy depresji i znika po zakończeniu leczenia. U innych może utrzymywać się przez całe życie lub zostać na stałe po jakimś wydarzeniu.
Zobacz także:
Jak się nazywa brak emocji?
Brak emocji może być różnie nazywany zależnie od tego, z czego wynika, w jaki sposób przebiega i jakie są jego skutki. Warto zdawać sobie również sprawę z tego, że nawet brak może być przez nas zupełnie inaczej odbierany, dlatego warto zapoznać się z określeniami, które najtrafniej opisują twój stan.
Apatia
Jednym z najpopularniejszych określeń na brak emocji jest apatia. Określa ono stan, w którym pozytywne i negatywne emocje są stłumione do tego stopnia, że w zasadzie się nie pojawiają, lub ich pojawienie się jest dla odczuwającej je osoby niemożliwe do rozpoznania. Większość codziennych sytuacji i zdarzeń przyjmowana jest w tym stanie z obojętnością, a rzeczy, które dzieją się w naszym życiu, nie są dla nas angażujące emocjonalnie, niezależnie od tego, jaki jest ich efekt.
Anhedonia
Innym często stosowanym określeniem na brak emocji jest anhedonia, co przetłumaczyć można jako “brak przyjemności”. Określa ono stan, w którym człowiek jest niezdolny do odczuwania pozytywnych emocji jak radość, ekscytacja, miłość, zaufanie, czy nawet zwykły spokój i błogość. Dodatkowo ograniczona jest zdolność do odbierania przyjemności w sensie fizycznym, co oznacza np. obniżone libido lub brak satysfakcji z jedzenia, a także intelektualnym i estetycznym – realizowanie pasji przestaje mieć znaczenie, może wiązać się z zaniedbaniem wyglądu lub najbliższego otoczenia.
Ludzie cierpiący z powodu anhedonii różnią się od tych odczuwających apatię, tym, że są zdolni do skoncentrowania się na negatywnych emocjach, wśród których przeważa często smutek lub poczucie beznadziei i bezsilność. Oba stany są alarmujące i stanowią wskazanie do wizyty u psychiatry i psychoterapeuty.
Zobacz także:
Zobacz także:
Czy brak emocji to choroba?
Brak emocji sam w sobie nie jest jednostką chorobową, jednak często może on być jednym z objawów, który zdecydowanie powinien nas zaalarmować. Najczęściej jest związany z obniżeniem nastroju, które uważane jest za chorobę, jeśli utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie. Może jednak współwystępować również z innymi zaburzeniami natury psychicznej, a niekiedy mieć podłoże fizyczne.
Aby uzyskać pewność co do tego, z czym się mierzysz i czy jest to choroba, niezbędna jest diagnoza, którą może wystawić wyłącznie psychiatra. Udając się na konsultację dotyczącą swojego zdrowia psychicznego, pamiętaj więc, że psycholog i psychoterapeuta nie mogą zdiagnozować swoich klientów, ponieważ nie mają tytułu lekarza (choć zdarza się, że niektórzy psychiatrzy prowadzą również gabinet terapeutyczny).
Co równie ważne, brak emocji może świadczyć o tym, że doszło do uszkodzenia mózgu lub układu nerwowego. Jeśli zauważyłeś zmianę w sobie lub bliskiej ci osobie, która nastąpiła po doznaniu urazu głowy lub jej okolic, jak najszybciej udajcie się do lekarza.
Przyczyny braku emocji
Anhedonia i apatia mogą mieć wiele przyczyn związanych zarówno z warunkami środowiskowymi, jak i reakcjami chemicznymi mózgu. Poniżej wymieniamy najczęstsze źródła braku emocji. Pamiętaj jednak, że każdy z nas reaguje indywidualnie, dlatego może okazać się, że w twoim wypadku wina leży zupełnie gdzie indziej.
- Zaburzenia psychiczne, najczęściej depresja lub stany lękowe, ale też schizofrenia lub niektóre zaburzenia osobowości.
- Doświadczenie traumatycznych wydarzeń, PTSD itp.
- Przewlekły stres.
- Skutek uboczny stosowania niektórych leków (jeśli przyjmujesz na stałe jakiekolwiek leki, koniecznie powiedz o tym podczas wizyty u psychiatry).
- Mechaniczne uszkodzenia mózgu, np. zmiana osobowości po wypadku, podczas którego wystąpił uraz głowy.
- Nierównowaga chemiczna mózgu spowodowana np. nieprawidłową gospodarką hormonalną lub niedoborami.
- Cechy osobowości jak np. naturalnie wysoki poziom opanowania lub przeżywanie emocji na bardzo płytkim poziomie.
- Choroby neurologiczne.
- Monotonne życie – w wyniku ograniczonej ilości bodźców, zdolność do odczuwania emocji słabnie.
Zobacz także:
Brak emocji i uczuć - jak sobie z nim poradzić?
W zdecydowanej większości przypadków brak emocji jest stanem odwracalnym, który powinien zniknąć, gdy minie kryzys psychiczny. Istnieją różne sprawdzone sposoby na to, aby pomóc sobie powrócić do dawnego stanu i odzyskać cały wachlarz uczuć. Przedstawiamy kilka powszechnie uważanych za najskuteczniejsze.
- Psychoterapia i farmakoterapia mogą okazać się niezbędne, zwłaszcza jeśli stan braku emocji utrzymuje się długo. Nie bój się zwrócić po pomoc do specjalistów, którzy pomogą ci dobrać profesjonalne leczenie.
- Zidentyfikuj przyczynę braku emocji. Czy wiąże się ona z traumatycznym wydarzeniem lub zaburzeniem psychicznym, z którym się zmagasz?
- Jeśli nie znajdujesz przyczyny w swoim krajobrazie psychicznym, udaj się do lekarza rodzinnego i poproś o skierowanie na podstawowe badania.
- Zaopiekuj się sobą. Zadbaj o zróżnicowaną dietę bogatą witaminy i białko, wysypiaj się, uprawiaj sport.
- Praca ma ogromny wpływ na naszą psychikę i samopoczucie. Zastanów się, jak wygląda twoje życie zawodowe. Czy nie jesteś przepracowana albo wypalona?
- Znajdź czas na rozwijanie swoich pasji. Jeśli nie jesteś pewna, czym się pasjonujesz, próbuj co jakiś czas nowych rzeczy, aż w końcu znajdziesz coś dla siebie.
- Spróbuj zburzyć rutynę i monotonię. Otwórz się na nowe doświadczenia i spójrz na świat z ciekawością, aby na nowo odkryć w sobie wewnętrzne dziecko, które ucieszy się ze znalezienia nowego smaku lub spaceru po parku, w którym nigdy jeszcze nie było.
- Ogranicz niepotrzebne bodźce, takie jak media społecznościowe, czy spotkania z ludźmi, które cię nie cieszą. Nie musisz oczywiście odcinać się od świata zewnętrznego, staraj się jednak bardziej świadomie angażować w interakcje z innymi.
- Zbuduj sobie siatkę wsparcia. Opowiadaj o swoich uczuciach zaufanym przyjaciołom, członkom rodziny lub znajomym ze społeczności, która łączy osoby z podobnymi problemami.
Pamiętaj też, że na ścieżce powrotu do pełni zdrowia bardzo ważna jest regularność i konsekwencja. Często konieczna będzie kompleksowa zmiana stylu życia. Aby jej dokonać, wyznacz sobie realistyczne cele i odpowiednio rozłóż je w czasie. Bądź dla siebie łagodna i cierpliwa. Nie rozliczaj się z potknięć i celebruj każdy mały sukces.
Zobacz także:
Relacja z osobą doświadczającą braku emocji
Brak emocji u bliskiej ci osoby może być doświadczeniem bardzo trudnym dla obu stron. Oto sposoby, w jakie możesz zaangażować się w taką relację, aby okazać ukochanej osobie wsparcie.
- Brak emocji jest czymś, na co nie ma się wpływu i nie wynika on ze złej woli – staraj się o tym pamiętać.
- Otwarcie komunikuj swoje uczucia, to może pomóc drugiej stronie otworzyć się na ciebie i na siebie.
- Nie wywieraj presji i nie rozliczaj z osiągniętych postępów lub ich braku.
- Bądź cierpliwa, empatyczna i zapewniaj drugiej stronie przestrzeń na eksplorowanie swojej emocjonalności.
- Jeśli druga strona wyrazi taką chęć, pomóż jej znaleźć pomoc psychologiczną.
- Nie bierz na siebie odpowiedzialności za czyjeś emocje i naukę komunikowania i wyrażania ich (chyba że jesteś jego/jej rodzicem).
- Pamiętaj, że nawet mimo najlepszych chęci, masz prawo wycofać się z relacji, jeśli sytuacja ta zaczyna cię przerastać.
