Bezsilność jest uczuciem nieprzyjemnym, a niekiedy wręcz wstydliwym, do którego trudno przyznać się nawet przed samą sobą. Brak poczucia kontroli nad swoim życiem jest jednak kluczowym elementem dobrostanu psychicznego, dlatego warto zdawać sobie sprawę, z czego wynikają nasze uczucia i jak przepracować je w zdrowy sposób.

Co to jest bezsilność?

Bezsilność jest stanem, który można różnie rozumieć. Z jednej strony opisuje ona położenie osoby, która mimo chęci i motywacji do działania, jest pozbawiona inicjatywy, możliwości podjęcia decyzji lub z powodu zewnętrznych czynników jej możliwości są znacznie ograniczone. Z drugiej strony może być to też określenie na wewnętrzne uczucie zniechęcenia, przekonanie o własnej niemocy i bezradności lub bardzo głębokie zdemotywowanie. Z bezsilnością często łączą się z inne trudne stany emocjonalne, które mogą potęgować nasze poczucie niemocy jak frustracja, gniew czy strach.

Podkreślić należy również, że bezsilność może być uczuciem zarówno chwilowym, jak i długotrwałym. Czasami pojawia się ona w odpowiedzi na wydarzenie, w którym poczułyśmy się pozbawione wpływu, lub kiedy poziom naszej motywacji do działania spadł chwilowo z jakiegoś powodu. Niekiedy jednak poczucie bezsilności może rozciągać się w czasie, a nawet być stałym elementem naszego życia. Stan ten jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ może prowadzić do obniżenia nastroju, depresji, zaburzeń lękowych lub innych trudnych stanów psychicznych.

Zobacz także: 

Kiedy czujesz bezsilność?

Bezsilność jest nieodłącznym elementem naszego życia i nawet najbardziej samodzielna i produktywna osoba, niekiedy jej doświadcza. Poniżej wymieniamy przykładowe sytuacje, w których pojawia się ona najczęściej, pamiętaj jednak, że każda z nas reaguje na nie indywidualnie i dla ciebie mogą się one wiązać z zupełnie innymi uczuciami.

Bezsilność w pracy:

  • brak możliwości podjęcia samodzielnych decyzji;
  • nadmierna kontrola ze strony szefa;
  • niski poziom motywacji;
  • brak poczucia, że twój głos, pomysły i potrzeby są zauważane i traktowane poważnie;
  • brak wpływu na styl i jakość pracy innych osób w zespole;
  • brak autorytetu u podwładnych.

Bezsilność w życiu osobistym:

Zobacz także:

Sennik lekarz

Sennik: lekarz – uzdrowienie duchowe i fizyczne
sennik mąż

Sen o mężu i jego interpretacja – dowiesz się więcej o waszym związku
  • trudność w nawiązywaniu i utrzymywaniu znajomości;
  • odrzucenie przez partnera lub inną bliską osobę;
  • czynniki zewnętrzne, które uniemożliwiają nam utrzymywanie kontaktu z osobami, na których nam zależy;
  • brak czasu lub siły na prowadzenie bujnego życia osobistego;
  • brak umiejętności społecznych lub umiejętności społeczne na niskim poziomie;
  • skłonność do izolacji, która przysparza nam cierpienia emocjonalnego;
  • toksyczne otoczenie, które utrudnia nam tworzenie zdrowych i wspierających relacji.

Bezsilność wobec przeciwności losu:

  • utrata pracy;
  • utrata zdrowia;
  • utrata majątku, zwłaszcza jeśli nie doszło do niej z naszej winy, np. została spowodowana przez błędy małżonka lub katastrofę naturalną;
  • osobiste tragedie powodujące traumę, np. przeżycie wypadku, doświadczenie przemocy;
  • żałoba.

Bezsilność wobec nałogów:

  • bezsilność wobec alkoholu, narkotyków, papierosów itp. nałogów związanych ze szkodliwymi substancjami;
  • bezsilność wobec uzależnień behawioralnych jak seks, hazard, zakupy itp.;
  • uleganie nałogowi w trakcie procesu leczenia;
  • brak wsparcia ze strony bliskich osób w trakcie odwyku.

Bezsilność wobec niesprawiedliwości społecznej:

  • brak wpływu na decyzje ustawodawców;
  • konieczność zmierzenia się z uprzedzeniami rasowymi, klasowymi, dotyczącymi płci itp.;
  • dyskryminacja mniejszości narodowych, etnicznych, seksualnych itp.;
  • funkcjonowanie w systemie politycznym lub społecznym niezgodnym z naszymi osobistymi przekonaniami.

Zobacz także: 

Rozpoznaj bezsilność

Rozpoznanie bezsilności może być niekiedy trudnym zadaniem, zwłaszcza dla osób, które dopiero uczą się jak uchwycić i nazwać swoje emocje podstawowe. Jeśli chcesz lepiej zrozumieć swoją sferę emocjonalną, polecamy skoncentrować się przede wszystkim na bodźcach płynących z ciała.

  1. Gdy pojawi się jakieś uczucie, wejrzyj wewnątrz siebie i zastanów się, w którym miejscu w ciele je odczuwasz.
  2. Spróbuj jak najdokładniej je opisać. Jaki ma kolor, kształt, fakturę?
  3. Staraj się jak najmniej myśleć, a jak najwięcej czuć. Pozwól myślom płynąć, a rozwiązanie z czasem samo się pojawi.
  4. Jeśli chcesz, możesz zapisać swoje odczucia w dzienniku, ale nie jest to konieczne.
  5. Z czasem zaczniesz zauważać powiązania między konkretnymi odczuciami a sytuacjami, w których się pojawiają. Dzięki temu będziesz mogła łatwiej nazywać swoje emocje na podstawie sygnałów, które wysyła ci twoje ciało.

Pamiętaj również, że czasem rozpoznanie emocji i uczuć może być zadaniem wyjątkowo trudnym. Jeśli czujesz, że przydałaby ci się pomoc lub mimo usilnych starań, masz poczucie, że nie ruszasz naprzód, polecamy skonsultować się z psychoterapeutą, który przeprowadzi cię przez ten proces i pomoże ci dowiedzieć się czegoś więcej o sobie.

Czym różni się bezsilność od bezradności?

Bezsilność i bezradność to dwa terminy, które często używane są zamiennie, warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że dzielą je pewne subtelne różnice. Bezsilność wiąże się z brakiem mocy lub zdolności do działań i osiągnięcia celów, które sobie wyznaczyłyśmy. Wynika ona głównie z naszego sposobu postrzegania sytuacji jako beznadziejnej, ograniczającej, skazującej nas na zależność od kogoś itd. Bezradność zaś jest bardziej związana z brakiem rozwiązań lub możliwości, co z kolei prowadzi do tego, że nawet jeśli chciałabyś coś zrobić, to nie jesteś w stanie. Bezradność często sprawia, że czujemy się zdezorientowane lub przytłoczone problemem, który pojawił się na naszej drodze.

Sytuacją, w której może pojawić się bezsilność, jest np. bycie niezauważoną i niewysłuchaną przez swojego szefa lub też poczucie, że twoje spostrzeżenia i pomysły są ignorowane. Bezradność natomiast pojawia się, np. gdy stajemy w obliczu biurokracji, która uniemożliwia nam szybkie i sprawne przejście do działania, np. gdy starasz się o pozwolenie na budowę domu, ale wciąż napotykasz nowe problemy.

Zobacz także: 

Bezsilność – jak się objawia

Symptomy, które mogą świadczyć o tym, że to właśnie bezsilność jest uczuciem, które ci towarzyszy to między innymi:

  • utrata zainteresowania rzeczami, które do tej pory sprawiały nam ogromną radość;
  • brak motywacji do działania lub zauważalny spadek motywacji;
  • problem z podjęciem decyzji, nawet w prostych sprawach;
  • wrażenie braku kontroli, lub realny brak kontroli nad swoją sytuacją życiową (np. zależność finansowa);
  • bezsenność lub zwiększona potrzeba snu;
  • wycofanie się z życia towarzyskiego;
  • unikanie sytuacji, które mogłyby obnażyć fakt, że straciłaś kontrolę, lub w których czułabyś się bezbronna;
  • stałe lub bardzo częste uczucie irytacji i rozdrażnienia;
  • bóle somatyczne, np. ból głowy, zaciśnięta szczęka, bóle mięśni, problemy żołądkowe.

Jak poradzić sobie z bezsilnością?

Negatywne emocje, do jakich zaliczana jest bezsilność, są nieuniknione, a jednak bardzo trudne do zniesienia. Na szczęście istnieją sposoby na to, aby sobie z nimi poradzić.

  1. Nie wypieraj ich i nie staraj się ich zagłuszyć lub podważyć. Choć nie jest to przyjemne, daj sobie czas i przestrzeń na przeżycie ich.
  2. Buduj swoją samoświadomość i inteligencję emocjonalną, aby rozumieć, z czego wynika to, że w czujesz się bezsilna.
  3. Zrób plan, określ swoje cele i zastanów się, jak możesz do nich dążyć. Jest to sposób na to, abyś odzyskała poczucie kontroli.
  4. Staraj się rozpisać swój plan działania na jak najdrobniejsze kroki i ciesz się z każdego sukcesu.
  5. Określ źródło twojej bezsilności i zastanów się, jak możesz je usunąć. Np. jeśli czujesz się bezsilna z powodu braku asertywności, trenuj umiejętność mówienia “nie”.
  6. Przygotuj się na długą i trudną pracę. Jeśli chcesz osiągnąć trwałe efekty, musisz być cierpliwa.