Czynniki ryzyka otyłości

Nadwaga a otyłość

Zarówno otyłość jak i nadwaga, według definicji stworzonej prze Światową Organizację Zdrowia, charakteryzują sięnagromadzeniem tkanki tłuszczowejw organizmie. Spowodowane jest to faktem, że magazynowana jest zbyt duża ilośćenergii, większa od tej, którą jesteśmy w stanie wydatkować w codziennym życiu. Jest to niebezpieczne, tym bardziej, że otyłość w konsekwencji powoduje zaburzenia zdrowotne i ogólne pogorszenie stanu naszego organizmu. Istnieją dwa główne sposoby diagnozowania tego zaburzenia. Pierwszy z nich dokonywany jest przy pomocy wskaźnika BMI. Kiedy przekracza on 25 punktów, ale utrzymuje się poniżej 30, mamy do czynienia z nadwagą. Z kolei gdy wynosi 30 i więcej, mówi się o występowaniu otyłości. Drugim sposobem diagnozy jest miara obwodu talii. U kobiet maksymalny „zdrowy” obwód wynosi 88 cm, a u mężczyzn 102 cm. Aby uchronić się przed niebezpieczeństwem związanym z powikłaniami otyłości warto poznać czynniki, które mogą sprawiać, że znajdujemy się w grupie podwyższonego ryzyka.

Biologiczne czynniki ryzyka

Do czynników biologicznych zalicza się wpływ genów. Okazuje się, że współczynnik dziedziczenia wskaźnika BMI wynosi od 0,18 do 0,35, co nie jest wysoką wartością. Należy jednak pamiętać, że wiele chorób, z którymi powiązana jest otyłość, może być dziedziczona ze znacznie większym prawdopodobieństwem.

Rodzinne czynniki ryzyka

Okazuje się, że zarówno zbyt duża waga dziecka po urodzeniu jak i niedowaga u wcześniaków predysponuje do wystąpienia otyłości w dzieciństwie. Dodatkowym czynnikiem przynoszącym podobne efekty jest palenie w czasie ciąży przez matkę.

Innym predyktorem otyłości i nadwagi są stresujące przeżycia takie jak stosowanieprzemocy fizycznej czy emocjonalnej, odrzucenie, a także nadużycie seksualne. W tym ostatnim przypadku otyłość może w przyszłości stać się mechanizmem obronnym chroniącym przed ponownym wykorzystaniem, poprzez obniżenie swojej atrakcyjności fizycznej.

Także sposób odżywiania się rodziny ma wielki wpływ na nasze późniejsze wzorce spożywania pokarmów, które ściśle wiążą się z otyłością. Zalicza się tu zarówno objadanie się jak i brak stałej pory posiłków.

Społeczne czynniki ryzyka

Do czynników ryzyka, które w wielu badaniach korelują z otyłością należą:

niski status społeczno – ekonomiczny, który może wiązać się z ograniczonym dostępem do zdrowej żywności

zamieszkanie w miastach, gdzie prawdopodobnie bardziej popularne są produkty z wysoką zawartością tłuszczów, np. serwowane w restauracjach typu fast - food

niewykonywanie pracy zawodowej, połączone często z biernym trybem życia

niski poziom wykształcenia, który prawdopodobnie wiąże się z brakiem świadomości zdrowotnej i żywieniowej

Bardzo ciekawym wynikiem badań jest fakt, że podsiadanie męża lub żony zwiększa ryzyko otyłości ponad dwa razy.

Emocjonalne czynniki ryzyka

Do czynników emocjonalnych zwiększających prawdopodobieństwo otyłości należą:

brak zadowolenia z pracy związany z wysokim poziomem stresu skojarzonym z nią oraz brakiem poczucia kontroli nad wykonywanymi zadaniami,

niesatysfakcjonujące życie rodzinne

Czynniki ryzyka związane z ciążą

Często zdarza się, że nadwaga rozpoczyna się u kobiet po ciąży. Oczywiście im więcej przybierze się na wadze podczas tego okresu tym trudniej powrócić od wagi wyjściowej. Dlatego tak ważne jest dbanie o to by nie przytyć zbyt dużo. Idealne wskaźniki wagi, obrazujące ile można przytyć w czasie ciąży to wyglądają następująco:

u kobiet z BMI poniżej 19 – możliwy przyrost wagi to 12-18 kg

gdy BMI wynosi miej niż 25 – nie powinno obawiać się wzrostu o 11 – 16 kg

w przypadku nadwagi można pozwolić sobie na przyrost rzędu 6,8 – 11 kg

w otyłościwzrost wagi powinien być mniejszy niż 6,8 kg.

Jeśli jesteś w grupie ryzyka…

Jeśli wiele z powyższych czynników identyfikujesz we własnym życiu, oznacza to, że znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka. W takim przypadku powinno się zwracać większa uwagę na to co jesz i w jaki sposób. Warto pamiętać, że obecność czynników ryzyka nie przesądza o otyłości, a jedynie zwiększa jej prawdopodobieństwo. Ty poprzez swoje zachowanie możesz się przed nią uchronić.

Na podstawie: Łuszczyńska A. (2007). Nadwaga i otyłość. Interwencje psychologiczne. PWN