Sen niemowlaka: jak radzić sobie z płytkim i niespokojnym snem u dziecka?

Niespokojny sen niemowlaka: przyczyny

Jakie mogą być przyczyny zaburzenia snu u niemowlaka? Przede wszystkim należy zaznaczyć, że występowanie nocnych przebudzeń nie oznacza, że pojawiły się problemy ze snem u niemowlaka. Fizjologia snu w tym wieku sprawia, że takie przebudzenia są normą. Martwić należy się dopiero wtedy, gdy sen niemowlaka jest niespokojny przez długi czas, dziecko nie może długo zasnąć, mimo że jest śpiące, jest w złym nastroju oraz widać po nim brak dobrego odpoczynku. Takie problemy można zakwalifikować jako bezsenność.

Bezsenność behawioralna jest najczęstszą przyczyną zaburzeń snu. Niemowlę przyzwyczaja się do zasypiania pod wpływem pewnych bodźców (karmienie, kołysanie, bliskość rodzica). Następnie, przy ich braku, znacznie trudniej jest mu zasnąć i się często budzi. Przyczyną jest niewłaściwa strategia rodziców podczas układania niemowlaka do snu. Czynnikami predysponującymi do rozwoju tego stanu są depresja poporodowa matki lub hiper opieka rodzicielska.

Problemy ze snem u niemowlaka mogą wynikać również z nieprawidłowego rytmu między snem a czuwaniem. Gdy niemowlę śpi za dużo w ciągu dnia lub późno obudziło się z ostatniej drzemki, może później mieć problemy z zaśnięciem. Wynika to po prostu stąd, że nie miało czasu, by się zmęczyć i jest pełne energii. Zaburzenia snu u niemowlaka mogą mieć też przyczyny somatyczne jak kolka jelitowa, refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie ucha środkowego, reakcja na ząbkowanie.

Niezwykle ważne jest rozróżnienie między zaburzeniami snu u niemowlaka związanymi z bezsennością a atakami snu (napadami) towarzyszącymi niektórym zaburzeniom nerwowym oraz napadami towarzyszącymi epilepsji dziecięcej. Objawy padaczki u dzieci mogą być bardzo dalekie od klasycznego napadu padaczkowego. Mogą objawiać się równie dobrze w formie stereotypii (ciągłe, bezcelowe powtarzanie ruchów, słów lub fraz).

Napadowe zaburzenia snu o charakterze innym niż epileptyczny obejmują zespół bezdechu sennego (zatrzymanie oddechu do 10 sekund), który występuje u 1-3% dzieci. Istnieją centralne (np. związane z niedojrzałością układu nerwowego), obturacyjne (związane z zaburzeniami przepływu powietrza przez drogi oddechowe) i mieszane rodzaje bezdechu. Jeden epizod bezdechu na godzinę nie jest niepokojący.

Rozpoznanie bezdechu sennego wymaga pojawienia się co najmniej pięciu epizodów na godzinę. Obturacyjny bezdech występuje w niektórych chorobach neurologicznych i somatycznych. Bezdech centralny może wystąpić u wcześniaków z guzami mózgu i zaburzeniami krążenia.

Fazy snu niemowlaka

Ludzki sen tylko z zewnątrz wygląda na czas bezczynności. W rzeczywistości w śpiącym mózgu zachodzą skomplikowane procesy, nawet jeśli jest to płytki sen niemowlaka. Rytm snu składa się cykli. Jeden cykl dzieli się na dwie fazy – snu płytkiego, kiedy mamy marzenia senne, i snu głębokiego. Musimy w tym aspekcie zrozumieć, kiedy reguluje się sen niemowlaka.

Sen składa się z pięciu regularnie powtarzających się etapów. Pierwsze cztery to faza głębokiego snu. Podczas zasypiania najpierw pojawia się drzemka (1. etap), następnie sen stopniowo się pogłębia, osiągając maksimum (4. etap). W tym czasie mięśnie stopniowo się rozluźniają, bicie serca maleje, oddychanie zwalnia, przywraca się zużycie energii. Podczas czwartego, najgłębszego etapu snu prawie niemożliwe jest obudzenie osoby.

Piąty etap (faza płytkiego snu) to etap snu REM. W tym momencie pojawiają się marzenia senne, a prawdopodobieństwo przebudzenia pod wpływem zewnętrznego bodźca jest najwyższe. Po piątym etapie sen wraca do pierwszego etapu. Takie cykle snu u dorosłych powtarza się przez noc w odstępach 90–100 minut.

W fazie płytkiej odbywa się przetwarzanie i przyswajanie wiedzy i wrażeń uzyskanych w stanie czuwania. W fazie snu głębokiego następuje odbudowa homeostazy w mózgu i zapisywane są informacje w pamięci długoterminowej. U dorosłych płytka faza snu jest znacznie krótsza niż faza głęboka: trwa około 20 minut, kiedy ta druga ponad godzinę. Ponadto, kiedy kończy się jeden cykl, budzimy się na krótko, zwykle tego nie zauważając.

U niemowlaków struktura snu jest zupełnie inna: faza płytka przeważa nad fazą głęboką, ponieważ musi przyswoić nieporównywalnie więcej wiedzy i umiejętności. Dlatego częściej obserwujemy płytki sen u niemowlaka, dziecko często drży, wykonuje mimowolne ruchy. Widzimy różne miny na twarzy dziecka, ruchy rąk i ciała.

Wynika to najprawdopodobniej stąd, że u dzieci niewykształcony jest jeszcze systemu tłumienia aktywności ruchowej. W związku z tym dziecko może obudzić się swoimi ruchami, a ponieważ czas trwania piątego etapu stanowi połowę czasu całego snu, może to powodować częste przebudzenia.

Kiedy reguluje się sen u niemowlaka? Faza płytkiego snu u noworodków zajmuje prawie 70-80% snu. Już po 2 tygodniach stanowi tylko 50%, a po 4 miesiącach – 40%. Cykl snu dziecka wynosi 40-90 minut. Dzieci nie umieją łączyć poszczególnych cykli snu, więc budzą się i płaczą, jest to dla nich łatwy sposób komunikowania się z dorosłymi. Płacząc, wyjaśniają nam swoje potrzeby. To jest ich sposób na przetrwanie.

W wieku zaledwie 4 miesięcy rodzice mogą zacząć uczyć dziecko łączenia cykli snu ze sobą, aby zapewnić lepszy sen dziecku i całej rodzinie. Sen niemowlaka reguluje się w tracie jego rozwoju, proces snu staje się coraz bardziej zbliżony do osoby dorosłej. Ilość snu jest zmniejszona, okresy czuwania się zmieniają, faza płytkiego snu zmniejsza się, ruchy mięśni podczas snu powoli zanikają.

To jest czas, w którym warto nauczyć się uczyć dziecko, jak łączyć cykle snu. Zwyczaj spania całą noc to umiejętność, którą mogą opanować dzieci w wieku 5-6 miesięcy.

Nerwowe ruchy niemowlaka podczas snu

Co zrobić, gdy obserwujesz nerwowe ruchy, niespokojny sen niemowlaka? Czy chodzi o to, jak układać niemowlaka do snu, czy mamy do czynienia z poważnym zaburzeniem? Drżenie we śnie nie oznacza nic złego. Przed ukończeniem pierwszego miesiąca dziecku podczas snu może drżeć zarówno podbródek (jak podczas płaczu), jak i ręce lub nogi. Jednak jeśli dziecko ma już miesiąc i nadal się wzdryga, a jego podbródek drży, musisz skontaktować się ze swoim pediatrą, który prawdopodobnie skieruje cię do neurologa.

Istnieje również zjawisko łagodnych niepadaczkowych mioklonii u niemowląt, które nie świadczą o zaburzeniach snu u niemowlaka. Są to szybkie, skokowe ruchy kończyn, które wyglądają jak skurcze. Zazwyczaj obserwuje się je podczas głębokiego snu. Jednak badania wykazały, że zjawisko to można zaobserwować w każdej fazie snu.

Czas trwania mioklonii wynosi od kilku sekund do kilku minut (w rzadkich przypadkach do pół godziny). W czasie ich trwania występują gwałtowne ruchy kończyn, zwykle symetryczne i dwustronne – to znaczy obie nogi lub oba ramiona drżą i poruszają się jednocześnie. Poruszać się mogą palce, przedramiona, biodra, podudzia, stopy i duże palce. Mogą drżeć jednocześnie z dwóch stron ciała lub na przemian z lewej, lub prawej strony.

Mioklonie zwykle obserwuje się u dzieci w wieku od 2 tygodni do 3 miesięcy. Chociaż drgawki te przypominają napady padaczkowe, nie są związane z padaczką. W przeciwieństwie do prawdziwych napadów łagodne miklonienie występują w momencie czuwania i są oznaką normalnego rozwoju niemowlaka.

Kiedy konieczna jest interwencja lekarza?

- Jeśli ruchy są asymetryczne.

- Jeśli podczas czuwania wystąpi niezwykła aktywność ruchowa.

- W przypadku nieprawidłowości rozwojowych.

- Jeśli ruchy trwają dłużej niż 10 minut.

Sen niemowlaka: porady

Aby dziecko rzadziej objawiało nerwowość ruchów, musisz upewnić się, że jego pokój jest często wentylowany, ubrania są wygodne i wykonane z miękkich naturalnych tkanin. Przed pójściem spać zaleca się kąpanie dziecka w ciepłej wygodnej wodzie z dodatkiem kojących ziół. Dziecko powinno być dobrze odżywione i uwolnione od stresu. Sen u noworodka i jego komfort bardzo często odzwierciedla bowiem sytuacje w jego najbliższym otoczeniu.

Jeśli chcesz zadbać o zdrowy sen u dziecka, zapobiegać problemom i zaburzeniom snu, musisz się nauczyć, jak układać niemowlaka do snu. Dla komfortu rodzica wskazana jest nauka usypiania dziecka w łóżeczku i tworzenie rytuału zasypiania, który nie angażuje go nadmiernie. Ponadto należy zadbać o zdrowy rytm w ciągu doby. Trzeba pamiętać, by okresy czuwania i aktywności miały miejsce w ciągu dnia, a ostatnia drzemka nie była zbyt późno.

Wieczorem zabawy nie mogą być nadmiernie emocjonujące, hałaśliwe i pobudzające. Pilnując tych zasad, reguluje się korzystnie sen niemowlaka.

Jeśli podejrzewamy inne przyczyny niespokojnego snu u niemowlaka, jak kolka, refluks lub zapalenie ucha, należy zgłosić się pediatry w celu rozwiązania problemu stanowiącego zagrożenie. Należy wspomnieć o zespole nagłej śmierci niemowląt (SIDS). Aby zapobiec SIDS, zaleca się następujące zasady bezpiecznego snu:

- układanie niemowlaka do snu na plecach;

- kładzenie go na twardym materacu w łóżeczku bez zabawek;

- karmienie piersią.

Niezalecane jest za to spanie dziecka z rodzicami i palenie w pokoju, w którym przebywa niemowlę.

W przypadku występowania przewlekłych zaburzeń snu u niemowlaka należy go zbadać, aby wykluczyć zagrażające życiu zaburzenia. Bezsenność behawioralna może w przyszłości prowadzić do zaburzeń psychicznych w postaci zaburzeń depresyjnych i lękowych. Dlatego bardzo ważne jest, aby zdiagnozować patologiczne zaburzenia snu na czas i odpowiednio zorganizować reżim dnia dziecka w okresie niemowlęcym.

Muzyka dla niemowlaka do snu

Jaką muzykę powinno się puszczać, by zadbać o zdrowy sen niemowlaka? Przede wszystkim spokojną i raczej klasyczną. Są to zwykle drugie części sonat. Mogą to też być koncerty instrumentalne. Warto jednak pamiętać, że melodia ze słowami oddziałuje na dzieci mocniej niż ta bez słów. Z kolei śpiewanie na żywo daje silniejszy efekt niż muzyka odtwarzana.

Teraz rodzice mają szeroki wybór - mogą w łatwy sposób sięgnąć po muzykę klasyczną w tradycyjnej wersji. Mogą również odnaleźć utwory klasyczne zaaranżowane specjalnie dla dzieci, w których używa się innego zestawu instrumentów. Istnieją nagrania muzyki klasycznej na tle odgłosów natury - szumu strumienia, falowania, dźwięków lasu. Słuchaj muzyki z dzieckiem i zrelaksuj się, ponieważ matki niespokojnych dzieci same potrzebują odpoczynku.