20 pytań o witaminy

Czy jedząc warzywa i owoce, zapewniam organizmowi wystarczającą ilość witamin?

Nie, ponieważ źródłem witamin są także produkty zbożowe, mleko i jego przetwory, mięso, ryby i jaja. Poza tym zimą i wczesną wiosną trudno o świeże warzywa i owoce, a te długo przechowywane tracą znaczną część witamin.

Podobno produkty w sklepach ze zdrową żywnością mają dużo więcej witamin niż te z zieleniaka. Jak jest w istocie?

Zdrowa żywność nie zawiera więcej witamin od tej tradycyjnej. Jej walory zdrowotne wynikają raczej z używania naturalnych nawozów i unikaniu chemicznych środków ochrony przed szkodnikami podczas uprawy roślin.

Które witaminy organizm człowieka łatwiej przyswoi: naturalne czy syntetyczne?

Jedne i drugie zostaną przyswojone w tym samym stopniu. Jednak z naturalnych organizm ma większy pożytek. Oznacza to, że na przykład 100 mg witaminy C, którą otrzymał z owoców, wykorzysta lepiej niż taką sama jej ilość podaną w tabletce.

Co się stanie, gdy przypadkowo przedawkuję witaminy?

Większości witamin ten problem nie dotyczy - jeśli jest ich za dużo, zostają wydalone z moczem. Wyjątek stanowią witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E i K, które odkładają się w organizmie. Witamina E dość dobrze jest tolerowana nawet w dużych ilościach. Natomiast przedawkowanie witaminy D może powodować m.in. nudności, bóle i zawroty głowy, świąd skóry. Nadmiar witaminy A upośledza pracę nerek, sprzyja wapnieniu tkanek.

Niektórzy lekarze twierdzą, że nadmiar witaminy C może powodować kamicę nerkową. Jak jest naprawdę?

Dotychczasowe badania nie potwierdzają tej tezy. Jednak na wszelki wypadek osobom zagrożonym kamicą nerkową zaleca się zrezygnowanie z zażywania tej witaminy w tabletkach. Jedynym jej źródłem powinno być pożywienie.

Bywalcy siłowni lub klubów fitness często biorą duże dawki witamin. Czy ma to sens?

Organizm w trakcie wysiłku zużywa więcej witamin. Poza tym część z nich traci z potem. Aby uzupełnić straty, można brać maksymalnie dwukrotną dzienną dawkę.

Czym popijać gotowe preparaty witaminowe?

Najlepiej wodą. Kawa i herbata są niewskazane. Kofeina utrudnia wchłanianie witamin.

Kto potrzebuje zwiększonej dawki witamin?

Dodatkowe witaminy - zawsze w porozumieniu z lekarzem - powinny brać kobiety w ciąży, karmiące piersią i stosujące pigułki antykoncepcyjne. A ponadto osoby palące, nadużywające alkoholu, a także pijące dużo kawy albo coli. Zwiększone dawki potrzebne są też sportowcom, osobom starszym i rekonwalescentom.

Czy muszę brać witaminy, jeśli zostałam wegetarianką?

Nie, jeżeli w skład nowej diety wchodzą produkty mleczne i jajka. Wówczas organizmowi nie brakuje żadnych witamin, nawet tych z grupy B, które rzadko występują w warzywach i owocach.

Czy to prawda, że witamina D może spowolnić rozwój osteoporozy?

Tak, ale tylko wtedy, gdy przyjmujemy ją razem z wapniem. Witamina D ułatwia bowiem przyswajanie wapnia przez organizm, usprawniając proces mineralizacji kości. Dzięki temu kości stają się gęściejsze (twardsze). Tę witaminę wraz z wapniem powinny przyjmować osoby po 60. roku życia.

Jakie objawy sygnalizują, że brakuje nam witamin?

O niedoborze witamin (awitaminozie) świadczą m.in. problemy z koncentracją, ciągłe przemęczenie, apatia, zwiększona podatność na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze, brak apetytu, rozdrażnienie, bezsenność, ale także problemy ze wstawaniem. Ponieważ jednak objawy te mogą wskazy-wać na bardzo różne problemy ze zdrowiem, tylko lekarz może roztrzygnąć, co jest przyczyną złego samopoczucia.

Jakie witaminy nazywamy przeciwutleniaczami?

Witaminy C, E i A. Unieszkodliwiają one wolne rodniki, które mogą przyczynić się do rozwoju wielu chorób, np. układu krążenia, nowotworowych. Aby być pewnym, że organizm ma pod dostatkiem witamin C i A, należy zjadać codziennie 200-300 g czerwonych i pomarańczowych warzyw. Witaminę E znajdziemy w oleju roślinnym.

Jak przyrządzać jedzenie, by nie traciło witamin?

Najlepiej na parze, w szybkowarze lub dusić w rękawie foliowym. Gdy gotujemy warzywa tradycyjnie, należy to robić w małej ilości wody i jak najkrócej (rzadko mieszając, bo mieszanie "dostarcza" tlenu). Warto też wykorzystać pozostały wywar do zupy lub sosu, ponieważ zostaje w nim sporo witamin!

Czy witaminy w tabletkach można zastąpić produktami spożywczymi wzbogaconymi w te substancje?

Jest to ryzykowne. Witaminy dodawane są do różnych produktów - soków, margaryn, cukierków. Na większości opakowań brakuje jednak opisu, ile ich zawierają. Lepiej zatem sięgnąć po preparaty witaminowe.

Jak stosować preparaty multiwitaminowe, żeby nam nie zaszkodziły?

Bez konsultacji z lekarzem można zażywać je tylko, gdy ostatnio stosowana dieta była uboga w składniki odżywcze. Najlepiej łykać 1 tabletkę dziennie przez miesiąc. Trzeba jednak pamiętać, że multiwitaminy, nawet jeśli są z minerałami, nie zastąpią warzyw czy owoców.

Jak przechowywać żywność, by uchronić witaminy przed zniszczeniem?

Większość witamin ma trzech wrogów: tlen, ciepło i światło. Pod ich wpływem giną. Z tego powodu warzywa i owoce zaraz po kupieniu najlepiej włożyć do dolnej komory w lodówce (doskonale znoszą niskie temperatury), warzywa strączkowe i produkty zbożowe przechowywać w cie-mnych pojemnikach, a preparaty witaminowe w zamkniętej szafce daleko od okna.

Niektóre matki stale podają dzieciom witaminy w tabletkach. Czy jest to słuszne?

Tak, ale tylko wtedy, gdy maluch odżywia się poza domem, a jego menu stanowią głównie frytki, hamburgery, chipsy, słodycze. Jeśli dieta dziecka jest urozmaicona i zawiera duże ilości owoców, warzyw, mięsa, ryb i nabiału - nie jest to konieczne.

Podobno potrzebuję dużo więcej witamin, gdy jestem przeziębiona bądź zestresowana?

Nie, jeśli stres czy przeziębienie trwają około tygodnia, a ty przestrzegasz zasad zdrowego odżywiania. Ale gdy napięcie nerwowe lub choroba utrzymują się znacznie dłużej, należy brać preparaty witaminowe, najlepiej w porozumieniu z lekarzem.

Czy to prawda, że powinniśmy sięgać po preparaty witaminowe podczas kuracji odchudzającej?

Jeśli jadłospis został opracowany przez dietetyka, na pewno wziął on pod uwagę zapotrzebowanie organizmu na różne składniki odżywcze, w tym witaminy. Niektóre jednak diety (zwłaszcza niskokaloryczne i monoskładnikowe, np. ziemniaczane lub oparte tylko na produktach białkowych) mogą wymagać zażywania witamin w tabletkach.

Czy krojenie warzyw i owoców sprawia, że tracą one cenne witaminy?

Każda obróbka owoców czy warzyw niszczy część zawartych w nich witamin. Dlatego unikajmy zbędnego obierania czy krojenia tych produktów.