Prokrastynacja - co to?
Prokrastynacja to termin, który często tłumaczony jest jako synonim lenistwa. Warto jednak wiedzieć, że określenia te są tożsame tylko w niektórych aspektach. Czym różnią się między sobą?
Prokrastynacja to inaczej przekładanie na ostatnią chwilę lub odkładanie na później zaplanowanych zadań. W efekcie wykonujemy swoje obowiązki niedokładnie, ponieważ nie mamy czasu na ich dopracowanie. To z kolei prowadzi do jeszcze większego lęku przed podejmowaniem się kolejnych zadań, czyli pogłębienia prokrastynacji.
Prokrastynację od lenistwa odróżnia przede wszystkim to, jakie uczucia towarzyszą tym dwóm stanom. Osoba prokrastynująca jest doskonale świadoma konsekwencji odkładania na później zaplanowanego zadania. Wie ona, że takie działanie będzie skutkować znacznym pogorszeniem obecnej sytuacji, dlatego odczuwa wyrzuty sumienia. Z kolei osoba leniwa po prostu nie przejmuje się tym, jakie konsekwencje będą mieć opóźnienia. Jest ona zrelaksowana, a odwlekanie zadań traktuje jak odpoczynek.
Zobacz również: Prokrastynacja: czym jest i jak sobie z nią poradzić? Jaki związek ma prokrastynacja z perfekcjonizmem?
Prokrastynacja - dlaczego się pojawia?
Prokrastynacja to nawyk, polegający na systematycznym, cyklicznym odkładaniu rzeczy na później. Proces ten jest formą mechanizmu, chroniącego przed odpowiedzialnością i strachem przed kompromitacją.
Prokrastynacja w przeważającej większości przypadków jest motywowana lękiem. Strach ten może mieć różne podłoża, najczęściej jednak jest to:
- obawa przed porażką - to jedna z najczęstszych przyczyn prokrastynacji. Objawia się ona u osób, od których w ciągu ich życia wymagano świetnych wyników i wysiłku ponad ich możliwości. Osoby takie boją się zawieść oczekiwania innych ludzi, zwłaszcza tych z ich najbliższego otoczenia,
- lęk przed sukcesem - pojawia się, gdy dany człowiek obawia się bycia na piedestale, zainteresowania innych ludzi czy zwiększenia oczekiwań wobec niego,
- perfekcjonizm - czyli wymaganie od siebie, by każda podjęta akcja i każde zadanie wykonane były idealnie, bez żadnych wad i uwag. Osoby z tą cechą mogą popaść w prokrastynację, gdy uznają, że "to jeszcze nie jest ten moment", "za mało umiem", "teraz nie dam rady",
- impulsywność - osoby, które działają emocjonalnie, pod wpływem chwili często mogą popadać w prokrastynację. Łatwiej jest im się rozkojarzyć i zgubić wątek, jak również podjąć spontaniczną decyzję o odpoczynku.
To Cię również zainteresuje: Relacje międzyludzkie: zdziwisz się, ile typów relacji budujemy w swoim życiu. Poradnik w pigułce, jak budować relacje
Zobacz także:
Prokrastynacja - jak z nią walczyć?
Prokrastynacja to zmora życia codziennego wielu osób. Szacuje się, że problem regularnego odkładania wszystkich zadań na ostatnią chwilę dotyczy aż 25% populacji. Osób, które wykorzystują ten mechanizm co jakiś czas jest znacznie więcej. Jak więc walczyć z prokrastynacją na co dzień?
Przede wszystkim postaraj się zlokalizować czynnik, który powstrzymuje cię przed rozpoczęciem pracy. Może nie wiesz, jak zacząć? Boisz się odpowiedzialności, jaką musisz wziąć za wykonanie zadania? A może zwyczajnie nie potrafisz się skoncentrować na jednej czynności, bo wszystko cię rozprasza?
Prokrastynacja karmi się brakiem organizacji, dlatego warto dokładnie zaplanować sobie wszystkie zadania. Przede wszystkim postaraj się rozbić je na jak najmniejsze etapy, tak by móc dostrzegać efekty ich realizacji w miarę szybko. Możesz zastosować również metodę checklisty lub kalendarza, na których odznaczasz wykonanie zadania. Dzielenie na mniejsze etapy sprawia, że szybciej i częściej jesteś usatysfakcjonowana z ukończenia ich. To z kolei motywuje cię do dalszych działań.
Przy okazji planowania warto również określić twarde ramy czasowe na wykonywanie pracy, obowiązków domowych oraz odpoczynek. Prokrastynacja często dotyczy osób chaotycznych i impulsywnych, dlatego odrobina dyscypliny może pomóc w pozbyciu się tego problemu. Ważne jest jednak to, by trzymać się raz ustalonych ram czasowych i nie pozwalać sobie nawet na jednorazowe odstępstwo od normy.
Prokrastynacja a perfekcjonizm
Prokrastynacja bardzo często dotyka osób, które dążą do bycia ideałem. Chorobliwa ambicja, w połączeniu z lękiem przed porażką mogą prowadzić do ucieczki od problemu i przekładania wykonania zadania na ostatnią chwilę.
Prokrastynacja u perfekcjonisty często ma podłoże w jego dzieciństwie lub wczesnej młodości. Zazwyczaj rodzice, nauczyciele lub pierwszy pracodawca wymagają ogromnych starań i natychmiastowych efektów. Mimo iż starasz się im sprostać, niejednokrotnie ponosisz porażkę. Czujesz wtedy, że rozczarowałaś mamę, tatę, nauczyciela i siebie, ponieważ nie dotarłaś do wyznaczonego celu.
Takie działania prowadzą do prokrastynacji, czyli ucieczki przed wykonaniem danego zadania. Działanie to może być również formą wymówki - "nie mogłam zrobić tego dobrze, ponieważ nie miałam dość czasu". W ten sposób usprawiedliwiasz się przed samą sobą i innymi.
Przeczytaj również: Perfekcjonizm: jak go zwalczyć? Przyczyny i objawy perfekcjonizmu - zrób test i sprawdź czy dotyczy to ciebie
Prokrastynacja a stres
Prokrastynacja to uczucie, którego w ciągu swojego życia każdy z nas doświadczył przynajmniej raz. Wiąże się ono z wieloma czynnikami, powodującymi jego występowanie. Jednym z najczęstszych, występujących w parze ze strachem jest stres.
Co ma wspólnego prokrastynacja ze stresem? Przede wszystkim osoba, która odkłada na później wszystkie ważne zadania żyje w ciągłym napięciu. Nawet jeśli decyduje się na odpoczynek, ma wrażenie, że coś "wisi" nad nią. Dopadają ją również wyrzuty sumienia, ponieważ jest świadoma, że będzie musiała pracować ponad siły i z pewnością wykona zadanie z opóźnieniem. To z kolei potęguje stres.
Prokrastynacja odbiera ci luksus odpoczynku i spokoju. Napięcie towarzyszy ci nieustannie, ponieważ jesteś świadoma tego, jak wiele pozostało ci do zrobienia. Analogicznie, im większa liczba zadań czeka na ciebie, tym bardziej niechętnie myślisz o rozpoczęciu ich realizacji. Kojarzenie wykonania obowiązków z czymś stresującym jeszcze bardziej wzmaga niechęć przed ich podjęciem. W rezultacie trafiasz do błędnego koła - im więcej obowiązków masz, tym bardziej prokrastynujesz.
Zobacz także: Stres, lęki, zaniżone poczucie własnej wartości: 60 proc. młodych ludzi nie radzi sobie z presją
Prokrastynacja a depresja
Prokrastynacja to niezdrowy nawyk. Pośród jej konsekwencji można znaleźć życie w nieustannym napięciu, podwyższony poziom hormonu stresu czy nawet depresję. W jaki sposób prokrastynacja może prowadzić rozwoju chorób, związanych z psychiką człowieka?
Osoby, które często odkładają na później realizację wyznaczonych celów często są bardzo ambitne. Niejednokrotnie planują wszystko z drobnymi szczegółami, mierzą wysoko i mają wspaniałe marzenia. Rzadko jednak realizują jakiekolwiek ze swoich założeń, ponieważ systematycznie odkładają je na później.
Takie działanie blokuje samorozwój danej osoby i sprawia, że tkwi ona wciąż w tym samym punkcie. To z kolei bardzo często prowadzi do spadku pewności siebie. Dany człowiek ma wrażenie, że nie nadaje się do niczego, nie potrafi doprowadzić do końca żadnego ze swoich planów. Jednocześnie nieustannie wyrzuca on sobie, że gdyby zajął się daną czynnością na porządnie, byłby dziś w zupełnie innym miejscu. Myślenie o sobie w podobnych kategoriach może doprowadzić do rozwoju depresji i nerwicy, zwłaszcza jeśli trwa ono dłuższą chwilę.
Prokrastynacja może prowadzić do depresji również wtedy, gdy realizujesz swoje założenia, ale z opóźnieniem. Zadanie wykonywane "na ostatnią chwilę" znacząco traci na jakości, ponieważ nie masz czasu na jego dopracowanie i ewentualne poprawki.
Taki rodzaj prokrastynacji prowadzi do przekonania, że nie jesteś w stanie wykonać niczego dobrze. Zwiększa się poczucie, że jesteś beznadziejna i do niczego się nie nadajesz. Masz również żal do siebie o to, że nie podjęłaś się wykonania zaplanowanych obowiązków wcześniej. Jednocześnie jesteś świadoma tego, że prawdopodobnie przy kolejnym poważnym zadaniu twoje podejście będzie identyczne. Jak więc wyjść z tej sytuacji?
Depresja to bardzo poważna choroba, z którą nie powinno się mierzyć samodzielnie. Jeśli zauważysz u siebie symptomy, takie jak niechęć do życia, brak siły, spadek samooceny czy poczucie beznadziei, bezzwłocznie zasięgnij pomocy specjalisty. Psycholog, terapeuta czy psychiatra pomogą ci przerwać błędne koło i zrozumieć mechanizmy, jakimi kierujesz się na co dzień.
Zobacz także: Przełomowe badania na temat depresji poporodowej: To mit, że dotyka matki tuż po porodzie
