Perfekcjonizm – przyczyny
Czym w ogóle jest perfekcjonizm? Psychologia definiuje go jako postawę, która przejawia się przesadną dokładnością w wykonywaniu rozmaitych czynności. Neurotyczny perfekcjonizm bywa uznawany za dewiację, która nie pozwala jednostce na normalne funkcjonowanie.
Człowiek ma prawo dużo od siebie wymagać, ale jeśli te wymagania odbierają mu radość życia, powodują, że funkcjonuje w permanentnym stresie – to coś jest nie tak. Problem zaczyna się w sytuacji, gdy dążymy do osiągnięcia ideału – nieumiejętność jego zrealizowania prowadzi do poczucia frustracji, a także ciągłego niezadowolenia. Nadmierny perfekcjonizm bywa określany jako perfekcjonizm neurotyczny. Odbiera on siłę do działania i sprawia, że każdą najmniejszą porażkę traktujemy jako życiową katastrofę.
Postawa perfekcjonistyczna najczęściej ma swoje przyczyny w środowisku. Dużą skłonność do perfekcjonizmu wykazują zwykle osoby, które były w dzieciństwie krytykowane przez najbliższych lub wymagano od nich zbyt wiele. Problem stanowią również śmierć lub w ogóle utrata kogoś bliskiego we wczesnym dzieciństwie. Takie osoby najczęściej wykazują perfekcjonizm neurotyczny.
Niezdrowy perfekcjonizm to także przypadłość zdrowych osób, które popadły w nadmierny kult bycia idealnymi i nie są w stanie mu sprostać. Zatem nie trzeba nosić w sobie zranień z przeszłości, by znaleźć się w pułapce perfekcjonizmu.
Nadmierny perfekcjonizm – objawy
Do głównych objawów perfekcjonizmu należą:
- - brak umiejętności odpoczywania z powodu ciągłego dążenia do doskonałości,
- - poświęcanie nadmiernej ilości czasu jakiemuś zadaniu (lub kilku zadaniom jednocześnie),
- - uczucie napięcia,
- - możliwe stany lękowe, bezsenność, stany depresyjne,
- - umniejszanie własnych osiągnięć,
- - przesadnie negatywne przeżywanie nawet niewielkich porażek,
- - surowe ocenianie samych siebie,
- - niechęć do podejmowania nowych wyzwań.
Towarzyszące perfekcjonizmowi lęki i napięcie mogą powodować następujące objawy:
Zobacz także:
- - nieuzasadnione dolegliwości bólowe,
- - problemy trawienne,
- - problemy z układem sercowym,
- - kołatania serca,
- - wzmożone napięcie mięśniowe,
- - depresja,
- - nerwica natręctw (zaburzenie obsesyjno-kompulsywne),
- - anoreksja lub bulimia jako skutek dążenia do doskonałości cielesnej.
Photo: Getty Images
Perfekcjonizm a nerwica i depresja
Czy perfekcjonizm to choroba? Sam w sobie nią nie jest, ale niezdrowy perfekcjonizm może prowadzić do zachorowania na nerwicę lub depresję. Nerwica jako konflikt wewnętrzny będzie dotyczyła niemożności zrealizowania idealnej wersji siebie i wynikającej z tego frustracji. Depresja zaś będzie już stanem całkowitego załamania, wynikającego ze zrozumienia (niekoniecznie na poziomie świadomym), że nawet przy największych wysiłkach nie da się osiągnąć tego, co sobie narzuciliśmy.
ZOBACZ TEŻ:
Jak być asertywnym? 5 cennych porad
Efekt aureoli - wielu z nas tego doświadcza
Nie wierzysz w siebie i nie doceniasz własnych sukcesów? Być może cierpisz na "Syndrom Oszusta"
Perfekcjonizm – psychologia
Psychologia podkreśla, że perfekcjonizm chorobliwy jest charakterystyczny dla osób cierpiących na depresję. Przymus bycia doskonałym wyniszcza wewnętrznie i odbiera chęć do życia, dlatego osoby nim dotknięte często popadają w stany depresyjne. Perfekcjoniści często są cenieni przez innych (np. jako sumienni pracownicy), ale sami ze sobą czują się bardzo niekomfortowo. Psychologowie zachęcają, by walczyć z perfekcjonizmem, zanim przerodzi się on w coś poważniejszego.
Perfekcjonizm to choroba? Jak się uwolnić od perfekcjonizmu?
Jak już zostało wspomniane, sam w sobie perfekcjonizm nie jest chorobą. Jeżeli jednak jest on nadmierny i skutecznie utrudnia nam życie, to koniecznie powinniśmy skonsultować się w tej sprawie ze specjalistą. Może się okazać, że jest on u nas powiązany z nerwicą, depresją lub innym typem zaburzenia.
Zastanawiasz się także, czy istnieją metody, by samemu pokonać perfekcjonizm? Książka o tej przypadłości, rozmowa z bliską osobą, popularne metody relaksacyjne, dbałość o zdrowy i zrównoważony styl życia – to wszystko może być pomocne w walce z nim, ale nie zawsze okaże się wystarczające. Wówczas konieczna jest konsultacja psychologiczna.
Perfekcjonizm – leczenie, jak z nim walczyć?
Pomocne w walce z perfekcjonizmem może okazać się:
- - uświadomienie sobie, że nikt nie jest doskonały,
- - odpuszczenie części przedsięwzięć, których się podjęliśmy,
- - zrozumienie, że wszyscy popełniamy błędy,
- - skupienie się na wykonywaniu jednej czynności, nie zaś kilku jednocześnie,
- - wysypianie się, dbałość o siebie i swoje zdrowie,
- - zrozumienie, że błędy są okazją do rozwoju.
Jeżeli jednak powyższe argumenty w żaden sposób nas nie przekonują i nam nie pomagają, konieczna będzie wizyta u specjalisty. Psycholog może nam zaproponować określony rodzaj psychoterapii (prowadzonej przez wykwalifikowanego psychoterapeutę), skierować nas na leczenie psychiatryczne (jeśli będzie to konieczne), pracować z nami przez jakiś czas swoimi metodami.
Książki o perfekcjonizmie, które warto przeczytać
Na półkach z książkami nie brakuje pozycji, które traktują właśnie o perfekcjonizmie. Nic dziwnego, jest to bowiem coraz powszechniejsza dolegliwość. Warto zapoznać się bliżej z takimi tytułami jak:
- - Perfekcjonizm. Zmierzając ku wolności - Willa van der Harta, Rob Wallera,
- - Przekleństwo perfekcjonizmu. Dlaczego idealnie nie zawsze oznacza najlepiej – Malwiny Huńczak,
- - Kiedy doskonałość nie wystarcza. Jak sobie radzić z perfekcjonizmem – Martina M. Antony.
To tylko kilka z wielu dostępnych na rynku propozycji. Pomogą nam one lepiej zrozumieć istotę problemu, być może dojść do jego źródeł, a przy tym skuteczniej sobie z nim radzić.
Test na perfekcjonizm
Wiemy już, na czym polega perfekcjonizm. Test pomoże nam sprawdzić, czy również mamy problemy z tą przypadłością. Wystarczy odpowiedzieć sobie na kilka pytań:
- - czy w związku to zawsze ty musisz mieć ostatnie zdanie i wszystko musi być po twojej myśli?
- - czy po popełnieniu nawet najmniejszego błędu wpadasz we wściekłość i długo nie umiesz się z tym pogodzić?
- - czy wolisz pracować samodzielnie, by nie musieć poprawiać błędów i niedoskonałości innych ludzi?
- - czy wpadasz w panikę, gdy ktoś cię odwiedza niespodziewanie, a ty jesteś w piżamie, bez makijażu, albo nie zdążyłaś posprzątać mieszkania?
- - czy niskie oceny twojego dziecka wywołują u ciebie wściekłość?
Jeśli na większość pytań odpowiedziałaś twierdząco, to prawdopodobnie masz problem z perfekcjonizmem.
